Asperger Sendromu Nedir?
Asperger sendromu (AS) ya da Asperger bozukluğu, sosyal yaşamda etkileşim zorlukları baş gösteren, ayrıca sınırlı ve yineleyici ilgi ve davranışlarla belirtilen psikolojik durumlara yol açan yaygın gelişim bozukluklarından biri tanesidir. Aslında bu sendrom Otistik Spektrum bozukluklarından biridir ve genellikle bebeklik ve çocukluk dönemlerinde başlar. Asperger Sendromu’nda Otizmde görülen iletişim, etkileşim ve hayal gücü ile ilgili düzensizliklerin üçü birden farklı dozlarda görülür. Sözlü iletişim aksaklıkları Otizm’e çok benzer özellikler gösterirken, Asperger Sendromu’nda kişi sözel konuşma yeteneğine sahiptir. Ayrıca kavrayış, odaklanma, sezgi ve muhakeme gibi yetiler normal ya da normalin üstünde gelişmiştir.
Otizm’de bireyin sosyalleşme isteği çok az ya da hiç yokken Asperger sendromunda bu istek bulunur. Fakat Asperger sendromlu birey küçük yaşlarda arkadaş edinme, konuşma gibi sosyal alanlarda oldukça zayıf olabilir. Ayrıca bu sendroma sahip çocuklarda anlam ve bağlam dışı konuşma (semantik ve pragmatik gelişimsel dil bozukluğu) görülür. Yaş ilerleyip ergenlik çağına ulaştığında bireyde sosyalleşme isteği de zamanla artar. Fakat sosyal yetilerin eksikliği nedeniyle sağlıklı iletişim kurmakta zorlanabilir. Bu durum beraberinde depresyonu da getirebilir. Bu döngü Asperger sendromlu bireylerin sıkça yaşadıkları bir durumdur. Bu sendroma sahip olan çocuklar genellikle geç farkedilir ancak her şeye rağmen tanı koyma yaşı altı yaşından önce mümkün değildir.
Asperger sendromunun ismi Avusturyalı bir çocuk doktoru olan Hans Asperger’den dolayı koyulmuştur. Özellikle çocuklarda görülen ruhsal bozukluklar konusunda uzmandır ve bu çalışmaları dünyaca tanınmaktadır. Bu kadar önemli çalışmaları hayatta iken pek fark edilmemiş ancak ölümünden sonra daha ünlü olmuştur. Otistiklerin aksine Asperger sendromuna sahip insanlar aslında pek içlerine kapanık değildir. Çok başarılı olmasalar da başkalarına yaklaşırlar, örneğin ilgilendikleri konular hakkında tek yanlı, uzun soluklu bir konuşmaya başlarlar. Fakat dinleyicilerinin sıkılma ya da bir an önce oradan ayrılma gibi tepkilerinin ve duygularının belirtilerinin farkına varmazlar. Özel ve dar ilgi alanları ile ilgilenmek bu sendroma sahip insanların en çarpıcı özelliklerinden biridir, konunun geneline çok girmeden bu tali konuda uzun uzun araştırmalar yapıp ciltlerce kitap dolusu bilgiyi tek başlarına toplayabilirler.
Asperger Sendromlu bireylerin işitsel ve görsel algıları genellikle mükemmeldir. Birçok kişide başka sıra dışı duyusal ve algısal beceri ve deneyimler bulunur. Asperger sendromuna yakalananlara dahi hastalığı denmesinin sebebi, bu tarz çocukların ya da yetişkinlerin çok derin ilgi alanlarının bulunması, yani ilgilendikleri konu hakkında derinlemesine bilgi edinmek için pek çok şeyi terk etmeleri gösterilmektedir. Asperger sendromlu dahiler çoğunlukla bu sebepten dolayı kendi ilgi alanlarında hobi olarak araştırmaya başladıkları konuda aşırı merak duygularından hareketle uzmanlaşırken, zamanla toplumda sivrilip fark edilirler. Bu farklılıkları ve diğer insanlardan daha güçlü farkındalıkları olan dünyanın en ünlü dahilerinden pek çok isme Asperger sendromu teşhisi konulmuş ya da sonrasında kendi anlatımları ile bu sendroma sahip oldukları anlaşılmıştır. Gelin bu kişilerden en tanınmış olanlarına birlikte bakalım.
Asperger Sendromundan Muzdarip En Ünlü İsimler Kimlerdir?
1. Charles Francis Richter
26 Nisan 1900 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri’nin Ohio eyaletine bağlı olan Overpeck'da dünyaya gelen Charles Francis Richter, bebekken boşanan anne babasının yüzünden dedesi ile büyümek zorunda kalmıştır. Dünyanın en iyi...
Dünyanın en korkunç afetlerinden biri olan depremlerin ölçülebilir olduğunu savunan Charles Francis Richter hem kendisinin anlatımlarında hem de onu yakından tanıyanların ifadelerinde Asperger sendromu olduğu kesinleşmiş dahilerden bir tanesidir. Richter çalışmalarını aşırı istek ve inatla devam ettirmiş ve günümüzde kendi adı ile anılan depremlerin moment büyüklüğü ölçek geliştirilmesi konusunda yıllarca çalışmıştır. 1900 yılında dünyaya gelen ve 1985 yılında hayatını kaybeden Amerikalı ünlü bilim insanı hayatı boyunca insanlığa fayda sağlamak için insanüstü bir çaba göstermiş ve dehasını mükemmel bir şekilde kullanmıştır.
2. Wolfang Amadeus Mozart
Müziğin dahi çocuğu olarak adlandırılan ve tanınan en ünlü klasik müzik bestecilerinden bir tanesi olan Mozart, 1756 yılında Salzburg'ta doğmuştur. Daha beş yaşındayken piyano ve keman konusunda ustalaşan ve besteler...
Klasik müziğin efsane olmuş bestecilerden Wolfang Amadeus Mozart çocukluğundan itibaren Asperger sendromunun tüm karakteristik özelliklerini göstermiştir. Sosyal hayatı hiç sevmeyen ve bundan dolayı da bütün yaşamını müzik ve notalarla geçiren Mozart, bu sayede dünyanın en tanınmış bestecilerinden biri olmuştur. Müziğe karşı hissettiği bu takıntı ve tutku onu insanlık tarihi boyunca anılacak kadar önemli bir konuma getirmiş ve dünyaya gelen sayılı dehalardan bir tanesi yapmıştır.
3. Susan Boyle
Susan Boyle 1 Nisan 1961'de İskoçya'nın Batı Lothian kentinde İrlandalı göçmen ebeveynleri Bridget ve Patrick Boyle’nin çocuğu olarak doğmuştur. Doğumu esnasında yaşadığı oksijen yetersizliği nedeniyle beyin hasarına maruz kalan Boyle...
1 Nisan 1961 yılında İskoçya’da dünyaya gelmiş olan ünlü şarkıcı Susan Boyle da Asperger sendromuna sahip olduğu bilinen ünlü isimler arasında yer almaktadır. Utangaç kişiliği ve müthiş sesi ile bir anda dünyanın en tanıdığı seslerden biri haline gelen Susan Boyle hayatı boyunca Asperger sendromu ile yaşamış ve bu durumu mükemmel bir şekilde idare etmiştir. Şahane bir sese sahip olan Boyle’ın en unutulmaz şarkıları arasında I Dreamed a Dream, Wild Horses ve The Winner Takes It All gibi parçalar yer almaktadır.
4. Vernon Smith
1 Ocak 1927 tarihinde Kansas’ta doğan Vernon Lomax Smith, dünyaya geldiği dönem dolayısıyla çok zor koşullarda bir çocukluk geçirmiştir. Küçük yaşlarda elektrik ve makine mühendisliğine ilgi duyan Smith, sosyal yaşamında...
1927 yılında dünyaya gelen Vernon Smith, hayat boyu yaptığı çalışmalar ile deneysel ekonominin babası olarak tanınmıştır. Nobel ödülü alan ekonomi profesörü Vernon Smith, özellikle deneysel ekonomi alanında yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır. 1976 yılından 2000’li yılların başına kadar yaptığı önemli çalışmalar ile Nobel Ödülü’ne layık görülen bilim insanı Asperger sendromuna sahip olduğunu 2005 yılında açıklamıştır. Bu sendroma sahip olan kişilerin insanlığa büyük fayda sağlayacak buluşlar ve gelişmeler sağlayabileceğini kanıtlayan değerli isimlerden bir tanesidir.
5. Temple Grandin
29 Ağustos 1947 tarihinde, Boston’da dünyaya gelen Temple Grandin, daha üç yaşındayken otizm tanısı konulmuş ve bu farklılığı nedeni ile özel öğretmenleri olan bir anaokuluna gönderilmiştir. O dönemde annesi ona...
Dünyanın en tanınmış zooloji (hayvan bilimi) uzmanlarından Temple Grandin de çocuk yaşlarından beri otizm ve Asperger sendromundan muzdarip bilim insanlarından bir tanesidir. Önemli bir otizm aktivisti olan Grandin ayrıca hayatı boyunca yaptığı önemli araştırmalar sayesinde hayvan davranışları alanında da önemli çalışmalara imza atmıştır. Ayrıca kendisinin de muzdarip olduğu otizme sahip olan çocukları sakinleştirmek ve hayatlarını kolaylaştırmak için bir cihaz geliştirmiştir.
6. Anthony Hopkins
Sir Philip Anthony Hopkins 1937 yılında Galler'de doğmuş, dünyanın en tanınmış sinema oyuncularından biridir. Hopkins’in okul günleri oldukça sıkıntılı geçmiştir. Sosyal iletişim kurmakta zorlanan ünlü oyuncu, okul yerine kendisini sanata...
Sinema tarihinde iz bırakmış oyunculardan biri olarak kabül edilen Sir ünvanlı İngiliz oyuncu Anthony Hopkins daha önce verdiği röportajlarda kendisine Asperger teşhisi konulduğunu belirtmiştir. Bu sebeple oyuncu küçüklük ve gençlik döneminde çok az arkadaşa sahip olduğunu ve hiçbir partiye katılmadığını açıklamıştır. Sir Philip Anthony Hopkins’in Asperger sendromuna sahip olması sinema tarihinin en değerli isimlerinden bir tanesi olmasına hiçbir zaman engel olmamış, hatta işine karşı duyduğu tutku onun her geçen gün daha da ilerlemesini sağlamıştır.
7. Isaac Asimov
Kesin doğum tarihi bilinmeyen Isaac Asimov'un doğum tarihi resmi kayıtlarda 1920 olarak gözükmektedir. Rusya’da Smolensk yakınlarında bir kasabada doğan Asimov, daha üç yaşındayken ailesi ile birlikte Amerika’ya göç etmiştir. New...
Aslında bir biyokimya profesörü olan Isaac Asimov, daha farklı bir alanda popüler olmuştur. Dünyanın en tanınmış bilim kurgu yazarlarından biri olan Asimov da Asperger sendrom teşhisi konulmuş tanınmış simalardan bir tanesidir. Ünlü yazarın efsaneler arasına girmiş pek çok eseri bulunmaktadır. Bu eserlerin başında Ben, Robot isimli kitabı gelir. Bunun haricinde, Vakıf, Son Soru ve Robot Adam gibi romanlarıyla da tanınmaktadır.
8. Elon Musk
Elon Musk 1971 yılında Güney Afrika’da dünyaya gelmiştir. Güney Afrika doğumlu girişimci günümüzde Amerika’nın ve dünyanın en zengin ve başarılı isimleri arasında sayılmaktadır. Musk’ın babası Güney Afrikalı ve annesi de...
Muhtemelen günümüzde Elon Musk adını duymayan kimse kalmamıştır. Dünyaca ünlü bir mühendis ve Tesla’nın kurucusu olan Musk, Güney Afrika’da dünyaya gelmiştir ve şimdilerde dünyanın en zengin insanlarından bir tanesidir. Elon Musk, Tesla haricinde Neuralink, SpaceX, The Boring Company, Musk Foundation ve OpenAI gibi organizasyonların da kurucusu olarak tanınmaktadır.
Dehasının yanı sıra tuhaf tavırları ve garip konuşmasıyla da dikkat çeken Elon Musk, 2021 yılında Amerika’nın en ünlü showlarından bir tanesi olan Saturday Night Live’da Asperger sendromuna sahip olduğunu açıklamış ve oldukça ilgi toplamıştır.
9. Dan Harmon
Asıl adı Daniel James Harmon olan Dan Harmon, 3 Ocak 1973 tarihinde dünyaya gelmiştir. Wisconsin’de dünyaya gelen Harmon, Marquette Üniversitesi’nde eğitim görmüştür. Kısa bir süre sonra da Glendale’daki Community College’da...
Bir yazar ve yapımcı olan Dan Harmon 1973 yılında dünyaya gelmiştir. Farklılıklarını yalnızca kişiliğine değil işine de yansıtan Harmon, birkaç unutulmaz yapıma imza atmıştır. Bu yapımların başında 2013 yılından beri yayınlanan yetişkin animasyon dizisi Rick and Morty gelmektedir. Alkolik bir bilim insanı ve torununun hikayelerini anlatan bu dizi inanılmaz bir beğeni toplamıştır ve günümüzde hâlâ devam etmektedir. Harmon’ın en sevilen işlerinden bir diğeri de Community isimli dizidir. Bunlar haricinde birçok televizyon showu, animasyon ve kitaba sahip olan Dan Harmon, yeteneği ve hayal gücü ile unutulmaz isimlerden bir tanesi olmuştur.
10. James Joyce
Tam adı James Augustine Aloysius Joyce olan ve James Joyce ismiyle tanınan Irlandalı yazar 2 Şubat 1882 tarihinde Dublin’de dünyaya gelmiştir. Deneysel dil kullanımı sayesinde edebiyat tarihinin ve özellikle de...
Listenin sonunda yer alan James Joyce, 20. yüzyıl edebiyatının en değerli isimlerinden bir tanesi olarak tanınmaktadır. Zamanın şartlarından dolayı Asperger sendromuna sahip olduğu geç anlaşılmıştır. Fakat uzmanların yaptığı araştırmalara göre, Joyce’u tanımayan ve yalnızca yazılarını okuyanlar bile Asperger sendromundan muzdarip olduğunu rahatlıkla anlayabilmektedir. Dil kullanımı ile kendini muazzam bir şekilde belli eden James Joyce, ayrıca kendisini çevresindekilerden uzak tutmuş ve asosyal bir hayat geçirmeyi tercih etmiştir. 1882 yılında İrlanda’da dünyaya gelen ve 1941 yılında hayatını kaybeden Joyce, hayatı boyunca efsane pek çok esere imza atmıştır. Bu eserlerin başında kuşkusuz bir şekilde Ulysses gelir. Joyce’un Ulysses haricindeki unutulmaz eserleri arasında Dublinliler, Finnegan Uyanması, Sürgünler, Sanatçının Genç Bir Adam Olarak Portresi ve Kopenhag’ın Kedileri gibi kitaplar bulunmaktadır.
| Sıra | İçerik | Kullanıcı Puanı |
|---|---|---|
| 1 | Charles Francis Richter | - |
| 2 | Wolfgang Amadeus Mozart | - |
| 3 | Susan Boyle | - |
| 4 | Vernon Smith | - |
| 5 | Temple Grandin | - |
| 6 | Anthony Hopkins | - |
| 7 | Isaac Asimov | - |
| 8 | Elon Musk | - |
| 9 | Dan Harmon | - |
| 10 | James Joyce | - |
